Bahçe ve İlham Yazılar

Kalvinist Ahlak Nedir? – Çalış, Dua Et, ve Biraz da Mizah Kat! Kahveni eline al çünkü bugün biraz “ahlaklı” konuşacağız — ama öyle sıkıcı vaaz havasında değil! Bugünün konusu: Kalvinist ahlak. Adını duyunca bile kulağa ciddi geliyor, değil mi? Ama merak etme, ben seni felsefe kitabıyla dövmeyeceğim. Hadi gel, bu “çalış çalış, bir de dua et” anlayışını biraz eğlenceli bir şekilde didikleyelim. — Kalvinist Ahlak: Tanrı’nın Freelancer Sözleşmesi Kalvinist ahlak, temelde “çalışmak ibadettir” felsefesine dayanıyor. Yani, senin sabah 8’de işe gitmen sadece maaş için değil, ruhunu kurtarmak için de olabilir! Kalvinistler diyor ki: “Çalış, çünkü Tanrı tembelleri sevmez.” Bu da…

Görenek Nedir? Ekonomi Perspektifinden Bir Tanım Ekonomi biliminin temelinde, kaynakların sınırlılığı ve insan ihtiyaçlarının sonsuzluğu yer alır. Bir ekonomist, bireylerin ve toplumların bu sınırlı kaynakları nasıl paylaştığını, hangi seçimleri yaptığını ve bu seçimlerin sonuçlarını inceler. Ancak bu seçimlerin çoğu yalnızca matematiksel denklemlerle değil, kültürel kodlarla, yani göreneklerle şekillenir. Görenek, sadece bir davranış kalıbı değil, aynı zamanda ekonomik karar alma süreçlerinde görünmez bir rehberdir. Görenek ve Ekonomik Davranışın Görünmez Eli Görenek, bir toplumda uzun yıllar boyunca tekrarlanarak yerleşmiş, bireylerin seçimlerini yönlendiren alışkanlık ve uygulamalardır. Bu yönüyle görenek, piyasa ekonomisinde arz-talep dengesi kadar önemli bir faktördür. Çünkü bireyler yalnızca fiyatlara göre değil,…

Göreli Ne Demek Edebiyat? Siyaset, Dil ve Gücün Gölgesinde Bir Kavramın İzinde Bir siyaset bilimci için, her kavram yalnızca bir kelime değil; iktidarın, ideolojinin ve toplumsal düzenin inşa ettiği bir araçtır. “Göreli” kelimesi de bu bağlamda sıradan bir dil unsuru olmaktan çok, gücün tanımladığı anlam sınırlarının bir ürünüdür. Edebiyat sahasında “göreli” kelimesi, mutlaklıktan uzak, bağlama, zamana ve özneye göre değişen anlamları ifade eder. Ancak siyaset bilimi açısından bu değişkenlik, bir toplumun hakikatle, iktidarla ve vatandaşlıkla kurduğu ilişkinin derin bir göstergesidir. Göreli Kavramının Siyasetle Kesişimi “Göreli ne demek?” sorusu, ilk bakışta dilbilimsel ya da edebî bir sorudur; ama her dilsel tercih…

Öğrenmenin Dönüştürücü Gücü: Göreceli Bakış Açısını Keşfetmek Her yeni dersin başında öğrencilerime şunu söylerim: “Bugün öğrendikleriniz sadece bilgi değil, dünyaya bakışınızı değiştirecek bir pencere olacak.” Çünkü öğrenmenin gerçek gücü, ezberlenen bilgilerde değil, o bilgilerin zihnimizde yarattığı dönüşümdedir. Göreceli bakış, bu dönüşümün merkezindedir; çünkü bize her şeyin tek bir doğruyla sınırlı olmadığını, anlamın bağlamla şekillendiğini öğretir. Göreceli Bakış Ne Demek? Tanım ve Kavramsal Çerçeve Göreceli bakış, olaylara, bilgilere ya da değerlere tek bir mutlak perspektiften değil, farklı koşullar, kültürler ve bireysel deneyimler ışığında yaklaşabilme becerisidir. Yani bir şey, bir bağlamda doğru olabilirken başka bir durumda farklı bir anlam kazanabilir. Bu, “her…

Hiç Konuşmamak Hangi Deyim? Küresel ve Yerel Perspektiflerden Bir Bakış Birçok kültür ve dil, insan davranışlarını anlatırken benzer temalar etrafında şekillenen deyimler kullanır. Hiç konuşmamak, kimilerine göre bir durumu kabullenmek, kimilerine göre ise bir duyguyu derinlemesine yaşamak anlamına gelir. Ancak bu durumu ifade etmek için farklı kültürlerde ve topluluklarda farklı deyimler ve anlatımlar kullanıldığını fark etmek oldukça ilginç. Peki, hiç konuşmamak deyimi dünya çapında nasıl algılanıyor? Küresel ve yerel dinamiklerin bu deyime nasıl yansıdığını hep birlikte keşfetmeye ne dersiniz? İster yerel bir sohbetin parçası olun, ister uluslararası bir tartışmada, bazen hiç konuşmamak, sözlerin ötesinde bir anlam taşır. Bu yazı, bu…

Fosil Akiferler Nedir? Kaynakların Sınırında Ekonomik Gerçekler Giriş: Sınırlı Kaynaklar ve Sonsuz İstekler Arasında Bir Ekonomist Bir ekonomist için dünyanın en çetin gerçeği, sınırlı kaynaklarla sınırsız ihtiyaçları dengelemektir. Su — en temel, en yaşamsal kaynak — bu denklemin merkezinde yer alır. Ancak suyun da bir geçmişi, birikimi ve tükenebilirliği vardır. Fosil akiferler, binlerce yıl önce oluşmuş yeraltı su rezervleridir; tıpkı ekonomik miraslarımız gibi, geçmişin biriktirdikleriyle bugünün ihtiyaçlarını karşılamaya çalışırız. Ekonomik sistemler, görünmez elin rehberliğinde işlese de, doğa bu görünmezliği kabul etmez. Her su damlası, her üretim kararı, her tüketim tercihi bir fırsat maliyetini beraberinde getirir. Fosil akiferler bu noktada hem…

Felsefe İslama Uygun mu? İnanç, Akıl ve İnsan Psikolojisi Üzerine Derin Bir Bakış Bir psikolog olarak, insanların neden belirli düşünce yollarını seçtiklerini, neden bazı fikirleri reddederken bazılarına sarıldıklarını sıkça düşünürüm. İnanç ve akıl arasındaki ilişki, insan zihninin en derin çatışma alanlarından biridir. Bu bağlamda sıkça sorulan bir soru da şudur: “Felsefe İslam’a uygun mu?” Bu soru, yalnızca teolojik bir tartışma değil, aynı zamanda insanın bilişsel, duygusal ve sosyal dünyasına uzanan bir psikolojik sorgulamadır. Akıl ve İnanç: Bilişsel Dengenin Arayışı Psikolojik açıdan bakıldığında, insan zihni sürekli anlam arayışı içindedir. Felsefe, bu arayışın akılsal yönünü temsil eder; İslam ise inanç, teslimiyet ve…

Kelimelerin Ardındaki Tarih: Fatih Sultan Mehmet’in Oğlu Beyazıt’ın Annesi Kimdir? Bir edebiyatçının dünyasında her tarihsel bilgi, yalnızca bir “gerçek” değil, aynı zamanda bir anlatıdır. Kelimeler, geçmişin yankılarını bugüne taşıyan köprülerdir. “Fatih Sultan Mehmet’in oğlu Beyazıt’ın annesi kimdir?” sorusu da, yüzeyde tarihsel bir merak gibi görünse de, derinlerde insanın, aidiyetin ve anlatının gücünü sorgulayan bir edebi sorudur. Çünkü burada mesele yalnızca bir kadının kimliği değil; tarih sahnesinde görünmeyen seslerin nasıl susturulduğu, kimin hikâyesinin anlatıldığı ve kimin hikâyesinin gölgede kaldığıdır. Bir Sessiz Figürün Edebî İzleri: Gülbahar Hatun Tarih kitapları bize cevabı açıkça verir: Beyazıt’ın annesi Gülbahar Hatun’dur. Ancak bir edebiyatçı için bu…